File: Fractal Press Editor: Παναγιώτης Μπάρλας Genre: Μουσική, Βιβλία, Κινηματογράφος Location:Ζωγράφου, Αθήνα

Πως θυμάσαι το όλο τρέξιμο για το πρώτο  τεύχος; Πότε κυκλοφόρησε και ποιοι βοήθησαν;
Το πρώτο τεύχος του FRACTAL κυκλοφόρησε στις 17 Νοεμβρίου 1993, και περιείχε άρθρα και συνεντεύξεις που είχαν γίνει στη διάρκεια του προηγούμενου εξαμήνου. Το FRACTAL «ιδρύθηκε» από τον Βασίλη Παυλίδη, τον Θανάση Μήνα και εμένα. Εμείς οι τρεις είχαμε τη συνολική ευθύνη για όλα τα θέματα. Από τη συγγραφή του 90% της ύλης, μέχρι την παραγωγή, την κυκλοφορία και τη διανομή του. Κοιτώντας εκεί πίσω, θυμάμαι τον κοινό ενθουσιασμό μας, αλλά και την αθωότητα και την αφέλεια που μας χαρακτήριζαν και μας κινητοποιούσαν σε όλη αυτή η προσπάθεια. 

Πάντως το FRACTAL δεν ήταν η πρώτη σου επαφή με έντυπα…
Το πρώτο fanzine στο οποίο αναμείχθηκα ήταν το Velouria’s Home, το οποίο έβγαινε από τον Δημήτρη Κατσουλάκο (μετέπειτα εκδότη του «The Thing»), τον Θανάση Μήνα και εμένα. Στην πορεία κουραστήκαμε και διακόψαμε την έκδοση. Λίγο αργότερα έβγαλα μαζί με τον Θ. Μήνα το «Roller Coaster». Στην πραγματικότητα, το FRACTAL αποτελεί τον καρπό της συνένωσης του «Roller Coaster» με ένα άλλο θρυλικό fanzine των 90s, τον «Γολγοθά» που εξέδιδε ο Β. Παυλίδης. Ήταν η πρώτη φορά που κάποιοι άνθρωποι πήγαιναν κόντρα στο ρεύμα της πολυδιάσπασης και αποφάσιζαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για κάτι καλύτερο και πιο βιώσιμο...

Με ποιες άλλες δραστηριότητες ασχολείσαι εκτός του περιοδικού;
Εργάζομαι ως γραφίστας. Έτσι βγάζω τα προς το ζην, ενώ εσχάτως ασχολούμαι και με το ραδιόφωνο.

Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που έχεις να αντιμετωπίσεις με την έκδοση; Διαφήμιση; Διανομή;
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι το FRACTAL δεν είναι επαγγελματική έκδοση. Όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτό το κάνουν εθελοντικά και όλα τα έσοδά του καλύπτουν τα έξοδα παραγωγής και διακίνησής του. Όταν προκύπτουν «κέρδη», αυτά «επενδύονται» είτε σε βελτιώσεις του περιοδικού, είτε σε άλλα events ή (σε σπάνιες περιπτώσεις) σε ομαδικές μπυροποσίες της συντακτικής ομάδας. Μια έκδοση που δεν είναι επαγγελματική, δεν μπορεί να έχει ως βασικά προβλήματα τη διαφήμιση και τη διανομή. Σίγουρα δυσκολευόμαστε να πάρουμε αυτό που λέμε «μεγάλες και σίγουρες» διαφημίσεις, αλλά το θέμα είναι αν και κατά πόσο τις χρειαζόμαστε. Η διαφήμιση κρίνεται απαραίτητη μόνο στο βαθμό που εξυπηρετεί τη βιωσιμότητα ενός τέτοιου εντύπου. Και όταν μιλάω για βιωσιμότητα, εννοώ κυρίως τη νομότυπη πλευρά του θέματος, δηλαδή την φορολογική και λογιστική πλευρά μιας «επιχείρησης». Βλέπεις, οι νόμοι δεν καλύπτουν επαρκώς τις ανάγκες ενός τέτοιου εντύπου και το αντιμετωπίζουν ως μια κανονική εκδοτική εταιρία. Και ως κανονική «επιχείρηση» είναι αναγκασμένο ένα τέτοιο έντυπο να έχει διάφορα πάγια έξοδα (ΤΕΒΕ, Εφορία κλπ.).
Ένα ουσιαστικό θέμα για το FRACTAL είναι η ίδια η ερασιτεχνική φύση του, η οποία δεν γίνεται εύκολα κατανοητή ούτε από τους ανθρώπους που ασχολούνται επαγγελματικά με τη μουσική στην Ελλάδα, ούτε από το κοινό που δεν έχει συνηθίσει να παρακολουθεί ένα περιοδικό με τόσο... ανώμαλους «κύκλους περιόδου».
Όσο για το ζήτημα της διανομής, αυτή (περι)ορίζεται από τις οικονομικές μας δυνατότητες και από την υπερπληθώρα περιοδικών που χαρακτηρίζει την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει από τη μία ότι το FRACTAL δεν έχει το τιράζ που μπορεί να του εξασφαλίσει διανομή σε κάθε γωνιά της Ελλάδας (πράγμα που είναι ούτως ή άλλως άσκοπο για εμάς) και από την άλλη ότι, ακόμη και αν φτάσει σε κάποιο περίπτερο της Αλεξανδρούπολης π.χ., θα βρίσκεται θαμμένο κάτω από σωρούς άλλων πιο γνωστών ή πιο δημοφιλών εντύπων.
Το μοναδικό πρόβλημα που μπορώ να πω πως αντιμετωπίζω με την έκδοση του FRACTAL είναι η άνεση χρόνου. Το περιοδικάκι μας «μεγάλωσε» περισσότερο από όσο μπορούμε να ελέγχουμε. Έτσι, δεν χωράει εύκολα μέσα σε μια καθημερινότητα καθορισμένη από το βιοπορισμό και την προσωπική ζωή του καθενός. Οι απαιτήσεις του φαντάζουν δυσανάλογες και ουσιαστικά απειλούν την ίδια τη διάθεσή μας. Βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο και προσπαθούμε να βρούμε την ισορροπία μας. Νομίζω ότι σύντομα θα το καταφέρουμε.

Πιστεύεις ότι το FRACTAL θα μπορούσε να έχει καλύτερη διανομή; Πουλιέται σε άλλα μέρη εκτός Αττικής;
Το FRACTAL θα μπορούσε να έχει καλύτερη διανομή αν είχε επαγγελματίες εκδότες, οι οποίοι θα «επένδυαν» σε ένα οικονομικό άνοιγμα (τιράζ και διαφήμισης) αποσκοπώντας σε αύξηση πωλήσεων και διαφημιστικών εσόδων. Προσωπικά, θεωρώ κάτι τέτοιο μάταιο, τόσο γιατί καλύπτουμε αρκετές περιοχές της Ελλάδας με αυτόνομη διανομή (αν και κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά χρονοβόρο) όσο και γιατί δεν έχει νόημα να προσπαθείς να κάνεις με το ζόρι το μεράκι σου επάγγελμα. Δεν μας αφορά μια πιο «επαγγελματική» εκδοχή του FRACTAL. Αντιθέτως, νομίζω ότι η ίδια η αγάπη μας για τη μουσική και η ανάγκη μας για επικοινωνία με τον κόσμο γύρω μας, μας βοηθούν να είμαστε πολύ συνεπείς ως προς την προσπάθεια που καταβάλλουμε. Δεν χρειαζόμαστε παχυλές απολαβές για να μοιραστούμε με τον κόσμο τον ενθουσιασμό μας για τις αγαπημένες μας μουσικές.

Πόσα κομμάτια τυπώνεις και πόσο σου κοστίζει;
Σχεδόν κανένα τεύχος μας δεν έχει ίδιο τιράζ με τα υπόλοιπα. Ένας μέσος όρος πωλήσεων από τα μέχρι τώρα τεύχη μας, είναι τα 3.000 αντίτυπα ανά τεύχος στην Αθήνα. Όσο για το κόστος, αυτό ποικίλλει (με μόνιμες αυξητικές τάσεις), τόσο λόγω των συνεχών αυξήσεων στην τιμή του βινυλίου (γεγονός που μας οδηγεί σε πιθανή κατάργηση του 7ιντσου από τα μελλοντικά μας τεύχη), όσο και λόγω της απίστευτης αύξησης της τιμής του χαρτιού την τελευταία διετία.

Εκτός του περιοδικού, μπορείς να μας πεις και για τα βιβλία (ΗΛΕΚΤΡΟΝ) που κυκλοφορείτε κατά καιρούς; Σκοπεύεις να κυκλοφορείς τίτλους πιο συχνά ή να συγκεντρωθείς πλήρως στα βιβλία;
Το FRACTAL έχει εκδώσει μέχρι σήμερα τις βιογραφίες των Pulp, Portishead, Massive Attack, Prodigy, και το μυθιστόρημα του Τρύφωνα Καραβούλια «Και Η Ζωή Τελειώνει στα Σκουπίδια». Το ΗΛΕΚΤΡΟΝ είναι ένας μικρός εκδοτικός οίκος, ο οποίος δεν έχει ακόμη ξεκινήσει τη λειτουργία του. Πρόκειται για ένα εγχείρημα που σχεδιάσαμε (και σκοπεύουμε να υλοποιήσουμε) ο Αντώνης Καλοκύρης κι εγώ. Ο μοναδικός τίτλος του ΗΛΕΚΤΡΟΝ μέχρι σήμερα είναι η βιογραφία των REM. Ελπίζουμε πως θα καταφέρουμε μέσα στο Φεβρουάριο του 2001 να κυκλοφορήσουμε τα δύο πρώτα λογοτεχνικά βιβλία μας: Το «ΦΑΠ», το μικρό αριστούργημα του Αμερικανού Τζίμ Ντότζ, και ένα βιβλίο με «Μύθους και Θρύλους για το Φεγγάρι».
Προσωπικά δεν σκοπεύω να συγκεντρωθώ πλήρως στα βιβλία, αλλά (με τη λογική με την οποία βγαίνει και το FRACTAL) νομίζω πως θα προσπαθούμε να βγάζουμε πράγματα που θα πιστεύουμε πως αξίζουν.

Από καθαρά επαγγελματική σκοπιά, είναι καλύτερο να κυκλοφορεί ένα βιβλίο ή ένα περιοδικό με όλο το ΄τρέξιμο΄ που έχει; Είναι το FRACTAL αρκετά βιώσιμο και αν όχι, πως θα μπορούσε να γίνει;
Φαντάζομαι πως η απάντηση έχει ήδη δοθεί πιο πάνω. Απλώς, καλό είναι να τονίσουμε για άλλη μια φορά πως τέτοια εγχειρήματα αξίζουν μόνο αν γίνονται με πρωταρχικό στόχο την προσωπική (κυρίως ηθική) ικανοποίηση. Νομίζω πως είναι αυταπόδεικτο πως τόσο τα βιβλία, όσο και τα περιοδικά μπορούν να «σταθούν», μόνο αν η ικανοποίηση που σου δίνουν είναι τέτοια που να ισοσκελίζει τον κόπο και τον χρόνο που αφιερώνεις. Αν υπάρχει κανείς που πιστεύει πως μπορεί να πλουτίσει κάνοντας κάτι τέτοιο, τότε είναι ή αφελής, ή βλάκας, ή και τα δύο.
Το FRACTAL είναι και θα είναι βιώσιμο όσο μας ικανοποιεί σε επίπεδό παρέας, χαβαλέ και ουσιαστικής επικοινωνίας. Αν με τη λέξη «βιώσιμο» εννοείς αποκλειστικά τη λογιστική αποτίμηση κάθε τέτοιας απόπειρας, τότε δεν θα είναι ποτέ «βιώσιμο», αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα κυκλοφορεί.

Ποια είναι η πιο ευχάριστη στιγμή μετά την κυκλοφορία ενός τεύχους; Πχ. Να βλέπεις άτομα που δεν ξέρεις να το διαβάζουν; Ακόμα υπάρχει μέσα σου φλόγα για περισσότερα ή μήπως η πραγματικότητα είναι αρκετά σκληρή;
Η πιο ευχάριστη στιγμή είναι όταν -αφού βγει το τεύχος- μαζευτούν όλοι οι συντελεστές του στους «Χάρτες» και αρχίσουν να το ξεφυλλίζουν. Με τις γκρίνιες, τα πειράγματα, τα σχέδια και τις προτάσεις για το επόμενο τεύχος, κάθε τέτοια «μάζωξη» εξελίσσεται σε ένα υπέροχο πάρτι. Μετά από κάθε τέτοιο πάρτι, μπορώ να αντέξω ευκολότερα τη σκληρή πραγματικότητα, η οποία δεν έχει καμία σχέση με τις διαθέσεις και τα όνειρά μου, ούτε με τις ιδέες για μελλοντικά projects, αλλά έχει να κάνει με την ψυχοφθόρα διαδικασία της ανεύρεσης διαφημίσεων και γενικότερα οικονομικών πόρων.

Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια για το FRACTAL;
Στο FRACTAL δεν χωράνε μελλοντικά σχέδια. Όνειρα ίσως, αλλά σχέδια όχι. Θα ήθελα να το βγάζω για πολλά χρόνια ακόμη, θα ήθελα να μπορούσα να του αφιερώσω το χρόνο που του αξίζει για να βγαίνει πιο τακτικά, με λιγότερα λάθη και με καλύτερη αισθητική. Πάντως, ακόμη κι αν δεν μπορέσω να τα κάνω όλα αυτά πιστεύω πως θα συνεχίσουμε να περνάμε καλά...

Ποια άλλα ζινς σε εμπνέουν και απλά δεν βλέπεις την ώρα να διαβάσεις το επόμενο τους τεύχος;
Θεωρώ κορυφαίο μουσικό έντυπο (όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα) το OVERDUB. Από εκεί και πέρα, όλα τα νέα ελληνικά ’zines είναι αξιόλογες και ενθουσιώδεις προσπάθειες. Σίγουρα είναι καλύτερα σε επίπεδο εμφάνισης και πιστότητας πληροφορίας, αλλά νομίζω ότι δεν έχουν αρκετό «τσαμπουκά» σε σχέση με τα παλιότερα.
Τα μόνα ανεξάρτητα έντυπα για τα οποία εξακολουθώ να αγωνιώ πότε θα λάβω το επόμενο τεύχος τους είναι το αγγλικό «Comes With A Smile» και το αμερικανικό «Yeti».

Κάτι για το τέλος
Προτείνω ο κάθε εκδότης fanzine να κάτσει και να σκεφτεί όλους τους ενδεχόμενους λόγους για τους οποίους ασχολείται με την έκδοση ενός μικρού περιοδικού. Την ερώτηση αυτή την έκανα στον εαυτό μου πολλά χρόνια πριν και εξακολουθώ να την επαναλαμβάνω κατά καιρούς. Σας διαβεβαιώνω πως τα αποτελέσματα είναι κάθε φορά αρκετά διαφορετικά και άκρως ενδιαφέροντα...